Naast alle TikTok dansjes en vlogs, bestaat er ook een hele duistere kant van social media. Hier vind je zelfmoord tips, foto’s van zelfbeschadiging en extreem negatieve teksten over het leven. Voor sommige jongeren is deze sombere wereld niet onbekend.
Jongeren en (online) depressie
Volgens een recent onderzoek van 113 heeft ongeveer 1 op de 6 jongeren tussen de 12 en 25 jaar, weleens serieuze gedachten over zelfmoord. Het zijn harde cijfers en in een wereld waar onze mobiele telefoon een grote rol speelt, liggen gevaren op de loer. De meeste jongeren zullen actief zijn op social media platformen als TikTok, Instagram of YouTube. En hoewel het misschien niet voor de hand ligt, zijn er sombere jongeren die juist hier hun hart uitstorten. Het kan heel erg opluchten om met anderen (soms zelfs vreemden) met dezelfde gevoelens te praten. Maar denk bijvoorbeeld ook aan herkenning, niet de enige zijn en ergens bij horen. Hoewel er veel steun online te vinden is, is er een keerzijde. Zo worden er onderling ook beelden van zelfbeschadiging en zelfmoord tips gedeeld. Dit gebeurt vaak binnen een soort community en dat kan gevaarlijk uitpakken.
Online competitie en beïnvloeding
Wanneer jongeren zich herkennen in een ander online kan dat fijn zijn en een positief effect hebben. Maar de keerzijde komen we helaas ook regelmatig tegen. Zo kan er een soort competitie tussen sombere of depressieve jongeren op social media ontstaan. Wie heeft het het zwaarst? Of wie durft het verst te gaan? Herkenning slaat dan om in competitie. Dit kan ervoor zorgen dat sommige van deze jongeren over hun eigen grenzen gaan zonder dat ze het eigenlijk willen.
Daarnaast zouden jongeren elkaar kunnen beïnvloeden en op ideeën brengen. Bovendien worden er regelmatig teksten gedeeld over eenzaamheid en het verlangen naar zelfdoding. Deze negativiteit van de online community kan ervoor zorgen dat suïcide gedachtes of sombere gevoelens niet verbeteren, maar erger worden.
Wat doen social media platformen?
Gelukkig weten veel social media platformen van dit probleem af. Om te vermijden dat gebruikers op dit soort depressieve content uitkomen, krijg je bij sommige zoekresultaten een melding. Bij TikTok krijg je bijvoorbeeld ‘’Schokkende content: De volgende content kan voor sommige kijkers schokkend zijn’’. Vervolgens is er wél de mogelijkheid om op ‘’Resultaten weergeven’’ te klikken. Bij het zoeken op iets zwaardere onderwerpen, krijg je een melding waarbij je direct contact kan opnemen met 113 Zelfmoordpreventie. Ook biedt TikTok zelf tips en ondersteuning via deze melding, bijvoorbeeld: ‘’Praat met iemand die je vertrouwt’’ en ‘’Denk na over wat belangrijk is voor jou’’.
Op Instagram ziet het er iets anders uit. Je ontvangt bij een sombere zoekopdracht een melding met ‘’Er is hulp beschikbaar. Als jij of iemand die je kent het moeilijk heeft, zijn er manieren om hulp te krijgen’’. Daaronder kun je ervoor kiezen om contact op te nemen met de hulplijn van 113 Zelfmoordpreventie. Je kan er ook voor kiezen om via Instagram een bericht te sturen naar een vriend of volger. Daarnaast is er een optie waarbij je suggesties kan bekijken van professionals buiten Meta. Hierin staat bijvoorbeeld ‘’Doe rustig aan tijdens een crisis’’ en ‘’Zorg voor jezelf’’ met daarbij horende tips. Helaas kan je er hier ook voor kiezen om door te gaan naar de zoekresultaten. En hoewel Instagram voornamelijk recovery accounts (waarbij herstel juist centraal staat) naar boven laat komen, glipt er soms een zeer negatief account doorheen.
Nieuwe ontwikkeling
Recent meldde Meta suïcidale en zelfbeschadigende content te weren en niet meer te tonen aan jongeren. Hiermee laten de platformen Facebook en Instagram weten nog meer controle uit te oefenen op content over suïcide, zelfbeschadiging en zelfs eetstoornissen. Zo worden jongeren hopelijk een stukje beter beschermt tegen mogelijk schadelijke content online.
Praten, voorlichting en hulp
Veel jongeren zijn zich niet bewust van het effect van herhaaldelijk zichtbare, schadelijke content. Daarom is het belangrijk om dit soort content bespreekbaar te maken. Daarnaast is het voor jongeren die zich herkennen in deze content of er herkenning door stimuleren, een schuilwereld. Het is vaak lastig van iemand af te lezen of diegene depressieve gedachtes heeft, zeker wanneer deze leefwereld zich vooral online afspeelt. Je ziet het lang niet altijd aan de buitenkant. Toch zijn er vaak wel signalen waarmee in stilte wordt geschreeuwd om hulp. Het is belangrijk dat er over deze sombere gevoelens gepraat wordt.
In de verschillende voorlichtingen die wij bieden over mentale gezondheid (zoals deze), maken we dit onderwerp bespreekbaar. We bespreken wat de gevolgen zijn van dit soort content, maar ook waar je terecht kunt als je hulp nodig hebt. Dat vinden we ontzettend belangrijk. Zo hebben onze sprekers en andere medewerkers allen de 113 VraagMaar online Training Suïcidepreventie gevolgd. Dit is een gratis training waarin je leert over signaleren, tot praten en samen hulp zoeken. Daarnaast bespreken wij met scholen de nodige vervolgstappen indien nodig. Op deze manier kunnen wij op de juiste manier handelen als we met sombere jongeren in contact komen.