Steeds meer kinderen en jongeren dragen wapens, ook op scholen
Steeds vaker dragen jongeren en kinderen wapens bij zich. Zo meldt politie een forse stijging van het aantal aanhoudingen van minderjarigen vanwege wapenbezit in het afgelopen jaar. Naast de stijging van het aantal gevallen, valt ook de leeftijd op. Ook jonge kinderen krijgen hier namelijk steeds vaker mee te maken. Het is niet langer een probleem voor hoofdzakelijk middelbare scholen, maar begint ook een serieus probleem te vormen voor basisscholen. Zo worden steeds meer basisschoolleerlingen geschorst van school, omdat ze een wapen op zak hebben. Het wapenbezit onder minderjarigen vormt daarmee een groeiend probleem.
Steeds meer wapenbezit onder kinderen en jongeren
Wapenbezit onder jongeren is iets wat de laatste jaren al veel aandacht kreeg. Jongeren dragen bijvoorbeeld messen, steekwapens, tasers, of zelfs vuurwapens bij zich. Ondanks eerdere campagnes als ‘drop je knife en doe wat met je life‘ van de overheid, blijft wapenbezit onder jongeren een probleem. Zo werden er in 2022 volgens de politie 1268 kinderen onder de 17 aangehouden wegens verboden wapenbezit.
Daarnaast meldt de politie: “Het aantal inbeslagnames van messen en andere steekwapens steeg in vier jaar tijd van 33 tot 355 stuks. Dat is ruim tien keer zoveel. In dezelfde periode vervijfvoudigde het aantal vuurwapens dat de politie in beslag nam: van 27 in 2019 naar 144 in 2022. Het is lastig op basis van deze cijfers iets te zeggen over de werkelijke omvang van het wapenbezit onder jongeren, ze laten alleen zien wat de politie in beslag neemt.” Deze cijfers gaan over jongeren en kinderen die gepakt zijn op wapenbezit. Dat lijkt het topje van de ijsberg, omdat het ook vaak niet direct gezien wordt. Het totale aantal jongeren en kinderen dat wapens bij zich draagt zal dan ook nog veel hoger liggen.
Wapenbezit onder basisscholieren
Het probleem van wapenbezit wordt ook op scholen zichtbaarder. Eerdere cijfers uit 2020 lieten al zien dat honderden leerlingen jaarlijks worden geschorst vanwege wapens. Daarbij waren vooral gegevens bekend over jongeren op middelbare scholen. Het leidde in 2020 al tot Kamervragen, maar het probleem blijft zich tot op heden verder ontwikkelen.
Er is een verschuiving in leeftijd te zien. Steeds meer jonge kinderen worden nu namelijk ook betrapt op wapenbezit. Daarbij gaat het om leerlingen van basisscholen, jonger dan 12 jaar. Dat blijkt uit gegevens van de Onderwijsinspectie, opgevraagd door RTL Nieuws. In het afgelopen studiejaar (2021/2022) zijn er zeker 20 scholieren van basisscholen geschorst. In het schooljaar van 2017/2018 lag dat aantal op 8. Dat betekent een stijging van maar liefst 250%. Nog nooit eerder werden zoveel basisscholieren geschorst. Het is dan ook een zeer zorgelijke ontwikkeling.
Waarom hebben kinderen en jongeren wapens bij zich?
Wapenbezit is in Nederland bij wet verboden. Er is geen reden om wapens bij je te dragen, tenzij het een aspect is van een beroep, zoals politieagent. Daarvoor gelden dan ook strenge eisen, regels en keuringen. Voor kinderen en jongeren is er simpelweg geen enkele reden die wapenbezit goedkeurt.
Toch dragen jongeren en kinderen een wapen om zich veiliger te voelen of om stoer te doen. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met (verharde) straatcultuur, intimidatie en groepsdruk of groepsinvloed. Wapenbezit is vaak gerelateerd aan een bepaalde sociale omgeving of sociale interactie. Een hardere, dreigendere sociale omgeving zorgt ervoor dat jongeren zich sneller geneigd voelen om zich te moeten kunnen verdedigen. Wapens lijken dan een gevoel van zelfbescherming en veiligheid te kunnen geven. Of jongeren bezitten wapens om meer overwicht te hebben op anderen, een hogere status te krijgen of iets voor elkaar te krijgen. Het bezitten van wapens leidt vaak tot een grotere kans op het daadwerkelijk gebruiken van een wapen.
Naast doelbewuste redenen om wapens te bezitten zijn er natuurlijk ook andere mogelijke redenen te bedenken. Het kan bijvoorbeeld iets ‘interessants’ zijn, waarbij ze verder niet nadenken over wat het betekent en wat de gevolgen zouden kunnen zijn. Wat de reden ook is, er lijkt nog een lange weg te gaan om wapenbezit tegen te gaan.
Wapenbezit en criminaliteit onder jongeren
Wapenbezit heeft vaak te maken met macht, angst en interesse. Maar kan het ook te maken hebben met criminaliteit. Zo kunnen jongeren wapens zelf inzetten voor criminele handelingen en bedreiging. De grens tussen avontuur en misdaad kan snel worden overschreden wanneer er een wapen aan te pas komt. Daarnaast stelt het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel dat basisscholieren steeds actiever worden geworven door criminele bendes. Deze bendes richten zich vaak speciaal op jonge, kwetsbare kinderen die gemakkelijker kunnen worden overgehaald. Zij worden daarbij in eerste instantie ingezet voor ‘simpele taken’. Langzamerhand worden de taken ‘serieuzer’ en erger. Jongeren en kinderen worden dan gedwongen tot drugscriminaliteit en komen in een verkeerd circuit terecht. Wapens zijn in criminele circuits vaker een norm dan een uitzondering.
Verheerlijking van wapenbezit en geweld
Jongeren en kinderen zien ook letterlijk steeds vaker wapenbezit en geweld. Op sociale media, in games en in muziek worden bijvoorbeeld vaker wapens getoond en gebruikt. Het wordt daarbij vaak gepresenteerd als symbool van macht en status. Schietspellen, Influencers, drillrappers en spannende series laten wapens niet alleen zien, maar tonen ook het gebruik ervan. In games kunnen jongeren en kinderen wapens ook zelf gebruiken. Ze zien het steeds vaker in hun (online) belevingswereld, horen er vaker over en komen er steeds vaker mee in aanraking.
Het zien van wapens en geweld creëert een bepaalde norm. Hoe vaker kinderen en jongeren aan deze beelden worden blootgesteld, hoe normaler ze het gaan vinden. Als je soortgelijke beelden veel ziet, dan kun je automatisch denken dat het gewoon onderdeel is van het leven. Ze worden simpelweg minder gevoelig voor het feit dat het abnormaal is. Daarmee wordt de drempel tot het zelf dragen van wapens automatisch ook minder hoog.
Wapenbezit op scholen: wat te doen?
Ook wij merken dat steeds meer leerlingen met wapens te maken krijgen. Leerlingen dragen zelf wapens bij zich of krijgen er op een andere manier mee te maken. Wat de situatie ook is, het dragen van wapens is natuurlijk niet de bedoeling. Het ministerie van Justitie en Veiligheid investeert daarom in jongerenwerk en onderwijsprogramma’s. Daarmee willen ze voorkomen dat wapenbezit nog populairder wordt en verergert.
Het onderwerp wordt door leerlingen of door ons steeds vaker aangesneden in bijvoorbeeld lessen over pesten en straatcultuur. Het is noodzakelijk om hierover het gesprek aan te gaan, ook op school. Daarbij denken we met je mee. Alleen dan kunnen we bewustzijn en preventie vergroten.