Roken, drinken en blowen lijken onder Europese scholieren af te nemen. Maar er is één uitzondering die direct de aandacht vraagt: vapen. Volgens het Trimbos-instituut is het aantal jongeren dat experimenteert met e-sigaretten fors gestegen. Waar traditionele middelen terrein verliezen, winnen nieuwe, vaak onterecht als ‘onschuldig’ bestempelde, alternatieven terrein.
Minder alcohol en cannabis, maar méér vapes
In het Europese ESPAD-onderzoek (waar 35 landen aan meededen) is een duidelijke verschuiving zichtbaar. Nederlandse jongeren drinken en blowen minder dan in voorgaande jaren. Ook het aantal rokers daalt. Op het eerste gezicht goed nieuws. Maar tegelijkertijd blijkt dat meer dan een derde van de scholieren van 15 en 16 jaar nu al eens een e-sigaret heeft geprobeerd.
En dat is geen onschuldige ontwikkeling. De nieuwste generatie e-sigaretten bevat vaak hoge nicotinegehaltes en aantrekkelijke smaakjes die jongeren juist aanzetten tot gebruik ondanks het verbod.
Waarom vapen jongeren toch?
Vapen wordt door veel jongeren gezien als minder schadelijk dan roken. De drempel ligt lager: geen stinkende kleren, geen hoestbuien, geen ouderwetse associaties en heerlijke smaakjes als banaan-aardbei of framboos-bubblegum. Maar dat beeld klopt niet. De verslavingskans van vapes is enorm. Daarbij komt dat veel jongeren zich niet bewust zijn van de risico’s voor hun longen en hersenen, zeker als die zich nog volop ontwikkelen.
Tijdens voorlichtingen merken wij als team van Voorlichting op Scholen regelmatig dat jongeren amper weten wat er in een vape zit. Veelgebruikte antwoorden zijn: “Alleen waterdamp” of “Het is gewoon lucht met een smaakje.” Deze misvattingen moeten rechtgezet worden.
Het belang van vroegtijdige voorlichting
Juist omdat traditionele middelen als alcohol en cannabis langzaam hun grip verliezen, is het belangrijk dat scholen en ouders hun aandacht verleggen. Jongeren zijn gevoelig voor groepsdruk en trends. Wat vandaag ‘populair’ is, kan morgen een gewoonte zijn.
Daarom biedt Voorlichting op Scholen interactieve gastlessen over roken en vapen aan, speciaal ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs. Hier leren jongeren niet alleen de feiten, maar ook hoe ze om kunnen gaan met verleidingen en groepsdruk. Ook is er een aparte voorlichting over drank en drugs beschikbaar, waarmee scholen preventief kunnen inspelen op alle vormen van middelengebruik.
Wat kun je als school of ouder doen?
Het begint bij gesprek en bewustwording. Wacht niet tot een jongere verslaafd is of in de problemen raakt. Scholen kunnen investeren in structurele voorlichting, bijvoorbeeld tijdens projectweken of via een reeks lessen binnen het vak burgerschap. Ouders kunnen het gesprek thuis openen, zonder oordeel, maar met kennis.
Het team van Voorlichting op Scholen staat klaar om hierbij te helpen.