Het drankgebruik van Nederlandse tieners is hoog en dat komt waarschijnlijk door de tolerante houding van hun ouders. Die conclusie trekt het IJslandse onderzoeksinstituut ICSRA na enquêtes in Nederlandse gemeenten. “De grote acceptatie door ouders verschilt met andere landen”, zegt de onderzoeker.
Meer dan 4000 jongeren van 15 en 16 jaar oud is gevraagd naar hun drank, tabaks- en drugsgebruik, maar ook naar de betrokkenheid van ouders, welzijn en vrijetijdsbesteding.
De enquête is een onderdeel van de ‘IJslandse aanpak‘. Door gebruik van deze methode daalde in IJsland het middelengebruik onder de jongeren van een toppositie naar het laagste in Europa. De methode is een combinatie van samenwerking met ouders en scholen, repressieve maatregelen, voorlichting aan ouders, buitenschoolse activiteiten en sociale controle. De methode is in meer dan honderd gemeenten wereldwijd ingevoerd en daarbij willen honderd gemeenten eraan beginnen.
Zes Nederlandse gemeenten doen ervaring op met de aanpak door middel van een driejarige pilot van het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut. De wethouders zijn geschrokken na de eerste resultaten. Wethouder Manon Theuws van Bergeijk: “In IJsland is nul de maatstaf. Dat is in de Kempengemeenten helaas wel anders.”
“Wat me vooral opviel is dat zestig procent van de vijftien- en zestienjarigen in onze gemeente recent alcohol heeft gedronken en dat negentien procent onder de dertien jaar al heeft gedronken”, zegt Alwin te Rietstap van de gemeente Hardenberg.
Scholieren in Dedemsvaart vulden de enquête ook in. Volgens hen is het makkelijk voor een minderjarigen om drank te krijgen, bijvoorbeeld via ouders broers en zussen of oudere vrienden. Ook wordt op veel feestjes gedronken zonder ouderlijk toezicht. Veel ouders staan drankgebruik op verjaardagen ook gewoon toe.
De ouderlijke betrokkenheid bij tieners is groot. Dat is normaal gesproken een preventieve factor. Toch gaat het in Nederlandse gemeenten gepaard met flink drankgebruik onder minderjarigen.
‘Bespreken beter dan verbieden van alcohol’
Bij gesprekken geven ouders in de gemeente Súdwest-Fryslân toe dat hun tieners makkelijk drank regelen op feestjes en in ‘zuipketen’. De plattelandsgemeente is mede bekend vanwege de Sneekweek, een evenement waar veel wordt gedronken. Elk jaar belanden tien- tot vijftien jongeren in comateuze toestand in het ziekenhuis.
Toch vindt het overgrote deel van de ouders bespreken beter dan verbieden. Op de IJslandse aanpak wordt sceptisch gereageerd.
Sommige minderjarigen mogen ook thuis alcohol drinken. Een moeder zegt: “In het weekend koop ik een drankje voor mijn dochter van zestien en dat gaat goed.” En een andere moeder: “Je gaat toch mee in het standpunt van andere ouders: dat is het probleem.”
Alcoholisme
De IJslandse onderzoeker en geestelijk vader van de ‘IJslandse aanpak’ Jón Sigfússon is verrast door de houding van ouders. “We kennen nu het schadelijke effect van alcohol op het nog ontwikkelende brein. Als kinderen al drinken op hun vijftiende maken ze vier keer zoveel kans om alcoholist te worden. Ouders moeten daarvan doordrongen worden.”
Barbara Werrij, kinderarts, is het daarmee eens. “Kinderen die comazuipen lopen echt forse hersenschade op en zakken al snel een niveau op school.”
Ongeveer vijftien procent van de jongeren blowde wel eens. Elf procent gebruikte lachgas en vijf procent snoof lijm.
Uit onderzoek blijkt dat tieners fors minder middelen gebruiken als hun ouders weten waar ze zich ’s avonds bevinden en ze vóór middernacht thuis moeten zijn. In IJsland geldt om die reden een avondklok voor tieners. Oudercomités spreken jongeren aan die na middernacht buiten zijn.
Duidelijke communicatie vanuit ouders lijkt te werken: indien Nederlandse tieners het idee hebben dat hun ouders roken niet streng afkeuren, steken ze per dag vijf keer zo vaak een sigaretje op. Daarnaast hebben ze twee keer zo vaak cannabis gebruikt en twee keer zo vaak recent gedronken als kinderen die hun ouders strenger inschatten.