Trending onzin: hoe herken je nepnieuws?
Van onschuldig tot manipulerend en gevaarlijk, nepnieuws is trending. Ook in 2022 kon je bijna niet ontkomen aan nepnieuws. Het vloog je nog net niet rond de oren. Op het internet kan informatie altijd en overal worden verspreid. Elke dag worden er dan ook duizenden berichten gepubliceerd en doorgestuurd. Zie dan door de vele titels de echte berichten nog maar eens te vinden. Met onze 5 tips kun jij het voortaan beter herkennen!
Wat is nepnieuws?
De naam zegt het eigenlijk al. Nepnieuws is nieuws dat niet echt waar is, het is nep. De berichtgeving is niet waarheidsgetrouw en de feiten kloppen niet. Nepnieuws is er in vele soorten en maten. Niet alles is gevaarlijk of problematisch. Denk bijvoorbeeld aan 1 april grappen of satirische nieuwsberichten. Dat soort nieuwsberichten zijn relatief onschuldig. Nepnieuws wordt daarentegen problematisch wanneer er sprake is van misleiding, verkeerde contexten, of zelfs manipulatie.
Waarom wordt nepnieuws gemaakt?
Hoewel het niet ethisch verantwoord is wordt nepnieuws veelvuldig verspreid. Daarvoor zijn diverse redenen. Een voorbeeld daarvan is simpelweg geld verdienen. Sensationele krantenkoppen trekken de aandacht en leiden tot veel kliks. Door de vele kliks wordt een website meer waard en kan er meer geld worden verdiend aan advertenties. Daarover schreven we eerder dit artikel.
Een andere reden om nepnieuws te verspreiden is het opzettelijk sturen of beïnvloeden van meningen. Dit gebeurt onder andere vaker tijdens politieke verkiezingen of bij grote maatschappelijke dilemma’s. (Nieuws)berichten zijn hebben dan als doel om jouw mening te veranderen of jouw mening een bepaalde kant op te sturen. Daarnaast wordt deze vorm ook vaak gebruikt om onrust te veroorzaken, bijvoorbeeld tussen verschillende bevolkingsgroepen of landen.
Hoe herken je nepnieuws?
Nepnieuws is soms lastig te herkennen. Artikelen en nieuwsberichten zijn soms nauwelijks van echt te onderscheiden. Toch zijn er een aantal aspecten waar je op kunt letten.
- Controleer of het bericht is gebaseerd op feitelijke informatie. Worden er bronnen aangehaald en wordt informatie beargumenteerd?
- Ga na wie het bericht geplaatst heeft. Is het geplaatst door een gerenommeerde organisatie of organisatie die je logischerwijs kan vertrouwen?
- Ga na wie het bericht geschreven heeft. Is het geschreven door een deskundige, journalist of persoon die je logischerwijs zou kunnen vertrouwen?
- Vergelijk meerdere websites of nieuwspagina’s. Wordt het bericht op meerdere websites geplaatst met wordt er op eenzelfde manier met het onderwerp omgegaan?
- Controleer de kwaliteit van de tekst. Is de kwaliteit hoog, is het goed geschreven en staan er geen spelfouten in?
Is het antwoordt op één of meerdere van deze vragen nee, dan is het hoogstwaarschijnlijk nepnieuws. Daarnaast zijn er nog een paar extra tips: gaat het artikel over bekende mensen, over iets wat je echt zou moeten weten of doen, en worden er superlatieven gebruikt? Is de titel daarnaast te sensationeel? Dan is het vaak te mooi om waar te zijn en heb je te maken met nepnieuws.
Weerbaarheid tegen nepnieuws
Nepnieuws kun je nooit volledig ontwijken. Je kunt wel leren waar je op moet letten om beter in te kunnen schatten of iets echt of nep is. Wij vinden het belangrijk om leerlingen, ouders en docenten weerbaar te maken tegen nepnieuws. In onze voorlichting social media bespreken we dan ook zeker nepnieuws.